Τα Αναστενάρια.

Τα Αναστενάρια είναι το πιο διάσημο έθιμο της γιορτής των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στις 21 Μαϊου.Πρόκειται για ένα παραδοσιακό ελληνικό θρησκευτικό έθιμο, κύριο χαρακτηριστικό του οποίου είναι η εκτέλεση πυροβασίας,του βαδίσματος δηλαδή με γυμνά πόδια πάνω σε ένα στρώμα πυρακτωμένων κάρβουνων. Πιθανολογείται ότι τα Αναστενάρια είναι επιβίωση αντίστοιχων θρησκευτικών πρακτικών της αρχαιότητας και συγκεκριμένα εκείνων της λατρείας του Διόνυσου.

Το όνομα Αναστενάρια πάρθηκε από το Αναστενάρι, το εικόνισμα που κρατούν οι Αναστενάρηδες καθ’ όλη τη διάρκεια της γιορτής στα χέρια τους και που θεωρείται ο ανώτατος αρχηγός των Αναστενάρηδων. Τα Αναστενάρια έρχονται από τη ΒΑ Θράκη με κέντρο της εθιμικής εκδήλωσης το Κώτσι, το μεγαλύτερο χωριό της περιφέρειας. Μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1923,οι κάτοικοι της περιοχής αυτής της Θράκης εγκαταστάθηκαν σε διάφορες περιοχές του ελλαδικού χώρου και κυρίως στη Μακεδονία, όπου μαζί με τα άλλα τους έθιμα μετέφεραν και τα Αναστενάρια. Έτσι το έθιμο μεταφυτεύτηκε στον Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, στη Μελίκη της Ημαθίας, στην Αγία Ελένη και την Κερκίνη των Σερρών και στη Μαυρολεύκη Δράμας.

Οι Αναστηνάρηδες χαρακτηρίζονται σύγχρονοι βάκχοι Χριστιανοί και αποτελούν μία ιδιαίτερη τάξη, ένα «τάγμα» θα λέγαμε, αντίστοιχο προς τους αρχαίους «ιερούς θιάσους» Διονυσιακού τύπου. Σπανιότατα εκκλησιάζονται, τη δε λατρεία τους την κάνουν σε ιδιωτικά ιερά που ονομάζονται «κονάκια»

Η τελετουργία των Αναστεναρίων αρχίζει το απόγευμα της 20ής Μαΐου στο κοντάκι όπου φυλάσσονται οι εικόνες των αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, οι οποίες αποτελούν τα πολυτιμότερα κειμήλια για τους Αναστενάρηδες. Στο κονάκι φυλάσσονται και τα «αμανέτεια», μαντήλια που θεωρούνται ιερά, πολύτιμα και αυτά προγονικά κειμήλια. Στο ίδιο χώρο φυλάσσονται και τα αναστενάρικα όργανα, η λύρα και το νταούλι σήμερα, παλιότερα η γκάιντα. Το απόγευμα αυτό, της 20ής Μαΐου, αρχίζουν να συγκεντρώνονται στο κονάκι άντρες και γυναίκες Αναστενάρηδες προσπαθώντας να αυτοσυγκεντρωθούν σε φανερή αγωνιώδη αναμονή. Σε κάποια στιγμή οι εκλεκτοί αρχίζουν το χορό κρατώντας εικόνες και αμανέτεια. Ο χορός στατικός, μονότονος, συγκλονιστικός όμως, διαρκεί μέχρι τα μεσάνυχτα.

Το απόγευμα της 21ης Μαΐου γίνεται η πρώτη μεγάλη πυροβασία. Η Ιερή πυρά ανάβεται νωρίς το απόγευμα. Όταν κατακαθίσουν οι φλόγες και σχηματιστεί παχιά ανθρακιά, τότε ειδοποιούνται και καταφθάνουν οι Αναστενάρηδες με πομπή και αρχίζουν κυκλικό χορό γύρο από την Ιερή ανθρακιά, ενώ η μουσική συνεχώς δυναμώνει και γίνεται πιο γρήγορη. Σε λίγο ο Άγιος δείχνει το δρόμο και αμέσως ο πρώτος Μύστης κατειλημμένος από την Ιερή μανία προχωρεί ξυπόλυτος στα αναμμένα καρβουνά και χορεύει, κρατώντας το κωνοφόρο Εικόνισμα ή το Ιερό Μαντήλι. Στα πέλματα του δεν παρατηρείται κανένα έγκαυμα, φαινόμενο που δεν επιδέχεται επιστημονική εξήγηση. Λέγεται ότι αυτό οφείλεται σε ένα χημισμό, που όμως παραμένει ακόμη άγνωστος στην επιστήμη. Το ακραίο φαινόμενο προαιώνιο και οικουμενικό, παραμένει, ανεξήγητο, αληθινό μυστήριο.

Πηγή: www.eirinika.gr